Streektaol kreg podium in stadion FC Emmen

Succesvolle oetverkochte editie van SND-symposium trekt roem 120 bezukers.

Meer as 120 bezukers oet Nederlaand, Duutsland en België verzamelden zuch dunderdag 2 oktober in stadion De Oude Meerdijk in Emmen veur het symposium van de Stichting Nederlandse Dialecten (SND), dit jaor in de maande organiseerd met het Huus van de Taol. Het thema dit jaor was Podium veur de streektaol : van voetbal en meziek tot theater en schrieverij, overal kuj de riekdom en kracht van streektaol zien laoten. Verscheiden onderzukers, schrievers en makers vertelden derover tiedens lezingen en workshops.

Commissaris van de Keuning Jetta Klijnsma dee het symposium samen met dagveurzitter Renate Snoeijing (directeur Huus van de Taol) lös. Daornao volgde een dag vol lezingen, panelgesprekken, workshops en optredens.

Foto: Richard Broekhuijzen – fia Huus van de Taol.

Hoogtepunten

De hoogtepunten waren undermeer:

  • Een lezing van Kristel Doreleijers over taolvariatie op het ‘glokale’ voetbalteniel,
  • Een stevig paneldebat over streektaol in de media, met vertegenwoordigers van Talpa, RTV Drenthe en het Dagblad van het Noorden,
  • Een gesprek met marketingmanager Marc Timmer over het gebroek van Drents bij FC Emmen
  • Inspirerende workshops van u.a. Leon Moorman, Lida Dijkstra en Martijn Wieling.

De prikkelnde ofsluting van het symposium bestund uut een koppel optredens met poëzie, volgd deur een netwarkborrel met oetzicht op het veld van FC Emmen.

‘Het was geweldig um te zien hoe underzukers, schrievers, muzikaanten, journalisten, bestuurders en taolliefhebbers mekaar tröffen en met mekaar in gesprek gungen. Dit symposium lat zien dat streektaol leeft en op alle podia een stee kreg, zölfs in een voetbalstadion.’

Renate Snoeijing, directeur van het Huus van de Taol

Over het symposium

Het SND-symposium is een jaorlijks evenement van de Stichting Nederlandse Dialecten, altied organiseerd in samenwarking met een regionale partner. Dit jaor was dat het Huus van de Taol, de streektaolorganisatie die het Drents anfietert met as doel um het een taol te laoten weden waor de gebroekers wies met bint en die de niet-gebroekers waardeert.

Stichting Nederlandse Dialecten is een overlegorgaan waorin streektaolbeleidsmakers en taolwetenschappers vertegenwoordigd bint.

Ni’je Stellingwarver Tomke

De Stellingwarfse Tomke is d’r weer. Tomke is een perveensiaol veurleesprejekt van de Afûk veur ukken. De van oorsprong Friestaelige verhaelties over et joongien Tomke en zien kammeraoties bin veur de Stellingwarfse ukken in et Stellingwarfs ommezet deur schriefster en vertaelster Christine Mulder.

Et Tomke-boekien het van et jaor as thema: ‘Op aeventuur!’ en staot vol mit mooie verhaelties, lieties en gedichies. Et Tomke-prejekt wil oolders infermeren over et gebruken van tael in ’e omgang mit jonge kiender. Veurlezen en taelspellegies binnen belangriek veur alle taelen, ok veur et Stellingwarfs.

De Stellingwarver veurleesweke in september/oktober wodt orgeniseerd deur de Stellingwarver Schrieversronte. D’r wodt uut et Tomkeboekien veurlezen bi’j de Stellingwarver ukkespeulplakken

Steatekomitee Frysk set Stim fan Fryslân yn foar inisjatyfútstel

Fan septimber oant en mei maart 2026 wurde de ynwenners fan Fryslân troch it Steatekomitee Frysk útdage om mei te tinken oer de takomst fan it Frysk. Om ynwenners aktyf te belûken by dit proses, sil it Steatekomitee it online platfoarm Stim fan Fryslân ynsette.

Stim fan Fryslân (Stimfanfryslan.frl) is spesjaal ûntwikkele om boargers mear ynfloed te jaan op it belied fan de provinsje en biedt romte foar ideeën, diskusjes en ynspraak, yn dit gefal oer de takomst fan de Fryske taal en kultuer. Om minsken te wizen op de mooglikheid om mei te praten, wurdt de kampanje ûnder de oandacht brocht fia sosjale media, adfertinsjes en posters. Ek wurde der ambassadeurs ynset en sille der fysike gearkomsten plakfine.

Provinsjale Steaten hawwe ein 2023 it Steatekomitee Frysk de opdracht jûn om te kommen mei in inisjatyfútstel Langetermyndoelen foar it Frysk en dêr de mienskip by te belûken. Fryslân hat, krekt as it Ryk, in ferantwurdlikheid en soarchplicht foar de Fryske taal en kultuer. Dat freget neffens Provinsjale Steaten om in aktive hâlding om de taal en kultuer te befoarderjen en te beskermjen. 

Wy stribje dernei om in twatalige provinsje te wurden, dêr’t sawol it Frysk as it Nederlânsk brûkt wurde kin yn alle fasetten fan it deistich libben”.

Foarsitter fan it Steatekomitee Frysk Attje Meekma

It Steatekomitee Frysk neamde as ien fan de útgongspunten de lykweardigens; wat jildt foar de Nederlânske taal en kultuer, jildt likegoed foar it Frysk. De langetermyndoelen binne rjochte op realisaasje yn 2051, 100 jier nei Kneppelfreed.

It is hjoed de Europeeske Dei fan de Talen!

It EBLT, Europeesk Buro foar Lytse Talen, en it Mercator Europeesk Kennissintrum (ûnderdiel fan de Fryske Akademy) brochten dêrom hjoed in besite oan Firda by de oplieding Travel & Hospitality. Sy sleaten oan by in les Meartalige Kommunikaasje yn de Beropspraktyk dy’t Tsjikke van der Veen en Wieger van Keulen fan de Afûk fanút Wy binne mbû en it Praktoraat Frysk & Meartaligens dêr fersoargen foar sa’n 30 earstejiers studinten, yn gearwurking mei dosint Ingelsk Marcel Keizer.

Janneke Brakels yn de klasse. Foto: EBLT

Meartalige les

Mei meardere talen – it Frysk, Biltsk, it Amelânsk en it Ingelsk – en ûnder lieding fan Janneke Brakels hawwe de studinten oan ’e slach west mei meartaligens. Doel is de studinten bewust te meitsjen fan lytse talen en harren te stimulearjen om iepen te stean foar oare talen yn de toeristyske sektor, harren takomstige fakgebiet. It giet dan om it Ingelsk en Frysk, mar bygelyks ek it Grinslânsk, Stellingwerfsk en Biltsk. 

Gerard de Jong fan it EBLT, Jelske Dijkstra fan Mercator Europeesk Kennissintrum en Jacob Roep fan Tresoar fersoargen in moaie yntroduksje oer de ferskillende lytse talen en ús meartalige provinsje. De studinten diene dêrnei in spul mei ferskillende stellingen, om sa sichtber te meitsjen hoe’t studinten omgeane mei talen. 

Tsjikke van der Veen: “Mei dizze moarn kreëarje wy bewustwêzen by de studinten fan dy meartaligens yn ús provinsje en se ûnderfine dat it handich is om mear talen prate en ferstean te kinnen yn dizze toeristyske sektor. Dat kin bygelyks liede ta it bewust kiezen foar in kardiel (keuzedeel) Frysk of in oare taal yn de oplieding.”

By in feestlike dei as Europeeske Dei fan de Talen heart ek oranjekoeke.

Oer de organisaasjes

It EBLT is in koepelorgaan dat de promoasje en beskerming fan de minderheidstalen yn Nederlân neistribbet. Der binne mear as tweintich EBLT-lidorganisaasjes, dy’t harren ynsette foar it Frysk, it Nedersaksysk, it Biltsk en it Papiamentu.

It Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens en Taallearen is ûnderdiel fan de Fryske Akademy en hat as missy it opdwaan, tapassen en it fersprieden kennis op it mêd fan meartaligens en taallearen. De fokus fan Mercator leit benammen op de regionale en minderheidstalen yn Europa.

‘Wy binne mbû’ is in gearwurkingsferbân tusken Aeres, Firda en Afûk mei as doel de posysje fan it Frysk yn it mbû it fersterkjen. It is ûnderdiel fan Taalplan Frysk 2030.

Biebelboeken ‘Exodus’ en ‘I en II Samuel’ in het Drents vertaald

In de Stefanuskark in Börk was op zaoterdag 20 september de prissentatie van de Drentse vertalingen van de biebelboeken ‘Exodus’ en ‘I en II Samuel’. Nao een körte vesperdienst nam oetgever Bert Rossing het woord. Hij vertelde over de geschiedenis van de warkgroep ‘Drentstalige karkdiensten’. Het vertalen van Drentse biebelteksten is in de jaoren ’50 van de veurige eeuw begund. Oflopen zaoterdag prissenteerde de biebelvertaalgroep van de warkgroep ‘Drentstalige karkdiensten’ van het Huus van de Taol de Drentse versie van het biebelboek ‘Exodus’. An dizze vertaling hebt metwarkt: Gerrit Hesselink, Geja Hoogeveen, Jantje Hoving, Herman Lambers, Jennie Lambers, Toni Norg, Gerard Reinink en Wim Smit. De biebelboeken ‘I en II Samuel’ bint deur Jennie Lambers-Niers vertaald. Het eerste exemplaar van ‘Exodus’ wur deur Wim Smit an Hans Katerberg anbeuden. Van ‘Samuel’ waren der twee eerste exemplaren. De tweeling Gezinus en Wilma bint kinder van Jennie en Herman Lambers. Gezinus en Wilma kregen de eerste exemplaren van ‘Samuel’ oet handen van heur moe.

Drie leden van de biebelvertaalgroep (v.l.n.r.): Wim Smit, Toni Norg en Jennie Lambers-Niers. Foto: Huus van de Taol

Biebelvertaalgroep stopt; Jennie Lambers-Niers giet deur.

Het vertalen van een biebelboek is niet makkelk. Het mut secuur gebeuren. De biebelvertaalgroep is tien jaor met het vertalen van ‘Exodus’ in de weer west. Het hef deur de coronatied lang duurd. De mieste vertalers bint op leeftied en de vertaalgroep hef besleuten um met het vertalen te stoppen. Emeritus predikant Jennie Lambers-Niers giet wel deur met vertalen.

De biebelboeken

De biebelboeken bint veur € 9,95 in de webshop van Huus van de Taol en in de winkel in Beilen te koop.

Huus van de Taol komp met schriefwedstried met 45 as thema

In 2025 viert oetgeverij Het Drentse boek heur 45e verjaordag. Streektaolorganisatie het Huus van de Taol organiseert daorum een schriefwedstried veur elkenien die het Drents in de pen hef. Der bint twee categorieën waorin mèensen metan doen kunt, poëzie en proza. Binnen elke categorie bint der twee ofdielings:

  • schrievers die al een boek bij een reguliere oetgeverij publiceerd hebt
  • schrievers die nog gien boek /een boek in eigen beheer oetbracht hebt.

In totaal bint er dus veer priezen te verdielen. De heufdpries is € 100,-.

Thema: 45

Het getal 45 stiet dit jaor in de schienwarpers. As schriever muj zölf weten op wat veur menier je het getal broekt. Van 1945 tot hoesnummer 45, een 45e verjaordag, hunebed 45, 45 euro, of wat dan ok. Het jaortal 1945 lig allicht veur de haand, mar let op: de jury beoordielt ok op originaliteit.

De mooiste verhalen en gedichten komt op de ‘lange liest’ en wordt opnummen in een boek. De winnende inzendings kriegt er nog een extra podium bij: publicatie in tiedschrift Zinnig. Een deskundige jury beoordielt alle inzendings anoniem. Pas as de winnende gedichten en verhalen bekend bint, wordt de namen van de schrievers an de jury onthuld.

Spelregels

  • schrief in ien van de varianten van het Drents (de jury kek naor inhold, niet naor spelling)
  • je inzending is origineel en niet eerder publiceerd
  • verhalen telt maximaol 1400 woorden
  • inzendings moet 6 oktober 2025 binnen weden:
    • info@huusvandetaol.nl
    • zet in de underwarpbalk: schriefwedstried
    • verstuur het verhaal/gedicht as bijlage (niet in de mail zölf)
  • zet boven je inzending oj al dan niet publiceerd hebt bij een reguliere oetgeverij
  • per dielnimmer maximaol ien verhaal en ien gedicht

Kiek ok op: https://huusvandetaol.nl/45hdb/

Jan Kooistra op it ynternasjonale dichtersfestival Transpoesie 2025

Tongersdei 18 en freed 19 septimber hat yn Antwerpen en Brussel it ynternasjonale dichtersbarren Transpoesie plak. It tema dit jier is “turbulent times” en yn dat ramt sil dichter Jan Kooistra in pear gedichten yn it Frysk foarlêze, ûnder oare Jûnskuier yn febrewaris. Dit jier dogge der dichters mei út 16 lannen, dy’t yn harren eigen – lytse of grutte – taal optrede sille. Alle gedichten binne ek oersetten en komme beskikber op de website.

Wa’t hinne wol om Jan Kooistra te sjen en te hearren, dat kin fansels! Hy treedt op tongersdei 18 septimber op yn it Letterenhuis yn Antwerpen tusken 19.00 en 21.30 oere, mar middeis binne der ek al mooglikheden om yn kontakt te kommen mei de ferskate dichters. Op freed 19 septimber binne der wer optredens, mar dan yn Poetik Bazar yn Halles de Schaerbeek, Brussel, tusken 17.00 en 19.00 oere.

Jan Kooistra is berne op 15 febrewaris 1959 yn Wâlterswâld. Hy wennet op it stuit yn Anloo en wurket as dosint Nederlânsk op it Praedinius Gymnasium yn Grins. Kooistra debutearre yn it literêre tydskrift Hjir, dêr’t er fan 1983 oant 1998 diel útmakke fan ‘e redaksje. Sûnt 2018 is er lid fan it Frysk dichterskollektyf Rixt. Op de webside binne dêr gedichten fan him te finen. Foar it Frysk literêre tydskrift Ensafh skriuwt er ek gedichten en publisearret er geregeld resinsjes.

De dielname fan Jan Kooistra oan Transpoesie 2025 wurdt mei mooglik makke troch It Skriuwersbûn, dichterskollektyf RIXT en it Jan Roelof Geertsmafûns.

Drentse verieniging Thriënte steunt Huus van de Taol met schenking van 1.800 euro

Streektaolorganisatie Huus van de Taol hef een schenking van 1.800 euro kregen van de Drentse verieniging Thriënte oet Dronten. De verieniging, opricht in 1976 veur Drenten in de vrömde die boeten de previncie woont, is veurig jaor opheven en hef het resterende bedrag an het Huus van de Taol schönken.

De streektaolorganisatie zal het geld gebroeken veur het project Luusterboek.nl, een online platform waor Drentstaolige verhalen en gedichten in audiovörm beschikbaar maakt wordt veur jong en old. Het project wil niet allent de rieke Drentse schrieverij limtig holden, maor ok het gebroek van de streektaol anfietern deur dizze verhalen digitaol an te bieden. Zo kunt lusteraars overal kennis nimmen van de Drentse taol en cultuur. Veur Luusterboek.nl is al 25.000 euro an fondsen worven via Leader. De bijdrage van Thriënte brengt het platform een stap dichterbij en helpt het Huus van de Taol um de Drentstaolige lusterboeken beschikbaar te maken veur een bried publiek.

v.l.n.r. Wigger Kroon (sikketaoris Thriënte), Roelf Raterink (veurzitter Thriënte) en Renate Snoeijing (directeur Huus van de Taol). Foto: Huus van de Taol

‘Wij bint slim bliede met dizze schenking,’ zeg directeur Renate Snoeijing van het Huus van de Taol. ‘Het understeunt oes wark um de Drentse taol limtig en toegankelijk te holden, en lat zien dat de verbundenheid met Drenthe ok boeten oeze previncie stark is.’

Het Huus van de Taol is de streektaolorganisatie die het Drents anfietert met as doel um het een taol te laoten weden waor de gebroekers wies met bint en die de niet-gebroekers waardeert.

Twadde Dei fan de Sealterfriezen / Twäide Dai fon do Seelter

Op 11 oktober wurdt yn Roomelse/Ramsloh foar de twadde kear in “Dei fan de Sealterfriezen” holden. Njoggen sprekkers sille op ‘e tekst oer de Sealterfryske taal en skiednis. Tuskentroch binne der dûns en muzyk út de regio.

It program sjocht der sa út:

  • 09.45 wolkom
  • 10.00 dûnsgroep Sealterlân
  • 10.15 Miriam Kösters: Ein saterfriesisches Posterprojekt im Schulzentrum Saterland
  • 10.45 Jörg Peters: Neue Wege zur Erforschung lokaler Sprachgemeinschaften im Saterland.
  • 11.15 Skoft
  • 11.45 Johanna Evers: Das saterländische Siegel
  • 12.15 Eric Hoekstra & Fenna Bergsma: Die friesische Sprachfamilie damals, heute und in der Zukunft
  • 12.45 koar Skäddel/Strukelje
  • 13.00 Skoft
  • 13.45 Bouke Slofstra: Skrieuw insen
  • 14.15 Wilko Lücht: Wat ‘n Bodel!? De wesselhafte Histoorje van en Rechtsbegreep
  • 14.45 Skoft
  • 15.00 koar Skäddel/Strukelje
  • 15.15 sjonggroep Do ulkige Wuchtere
  • 15.30 Veronika Pugge & Henk Wolf: Wät lopt in’t Seeltersk-Kontoor?
  • 16.00 Ein fan it deiprogram
  • Om 20.00 is der noch in sûpke mei Sealterfryske spultsjes.

De dielname omfettet in middeisbrochje, kofje en tee. De oanmelding is fergees, mar omdat it tal plakken beheind is, is it wol de baas dat jo jo oanmelde. Dat kin by Henk Wolf: wolf@saterland.de.

===
Der Tag der Saterfriesen ist ein gemeinsames Projekt des Seeltersk-Kontoor, des Seelter Buund sowie der Fryske Akademy. Die erste Auflage fand 2023 statt und zog 120 Besucher. Ermöglicht wird die Veranstaltung durch den Bundesbeauftragten für Kultur und Medien, das Niedersächsische Ministerium für Wissenschaft und Kultur sowie die Gemeinde Saterland.

Jubileum Tryater: 60 jier!

Tryater makket al sechtich jier toansettend, benammen Frysktalich teäter. Oprjochte yn septimber 1965, fiert Tryater yn 2025 in bysûnder jubileum.

Jubileumboek

Yn septimber ferskynt fia útjouwerij Afûk in tsjok en kleurryk boek fol ynterviews, bysûndere artikels, argyfmateriaal, prachtige foto’s en mear as hûndert oantinkens fan útienrinnende minsken, fan akteur oant besiker en fan politikus oant fuotbaltrainer, dy’t ea Tryater yn harren libbens foarbykommen seagen.

  • Tryater spilet is fan septimber 2025 ôf te keap
  • Te keap by foarstellingen en te bestellen fia de websjop fan de Afûk
  • Priis: € 35

Twa minuten foar oanfang

Yn septimber en oktober spilet Twa minuten foar oanfang, in aventoerlike audiorûte troch de holle fan akteur Joop Wittermans en lâns de backstage fan de Fryske skouboargen en it eigen gebou. Dit erfaringsteäter nimt it publyk by wize fan nijmoadrige jubileumfoarstelling mei yn sechtich jier teäter meitsjen en toant de twifels en wissichheden fan in prominint akteur út ‘e stâl fan Tryater, wylst personaazjes fan hjoed en juster ûnderweis opdûke.

Een foto van acteur Joop Wittermans die in een lange witte jas voor de rode gordijnen op het toneel staat

Mei te meitsjen by Tryater yn Ljouwert, Theater Sneek, Posthuis Theater Heerenveen, De Lawei Drachten, De Harmonie Leeuwarden en De Koornbeurs Frjentsjer.

Fan 12 septimber oant en mei 19 oktober op freed – en sneontejûn en sneintemiddei.

Anwar en de wolf
Yn ‘e krystfakânsje spilet Tryater yn ‘e eigen teäterseal de suksesfoarstelling Anwar en de wolf, foar de hiele famylje en mei gebrûk fan Nederlânsk, Frysk en Arabysk oanfolle mei sfearfolle byldprojeksjes geskikt foar eltsenien, wat eftergrûn of ôfkomst ek is.

De foarstelling oer flechtling Anwar dy’t in wolf moetet en him fan syn roppigens ôfliedt troch te fertellen oer syn reis troch Europa, bringt skoallen troch hiel Fryslân yn beweging en is yn desimber foar elk te sjen.

  • Yn de Krystfakânsje fan 20 o/m 30 desimber 2025 te sjen by Tryater yn eigen hûs en op 15 maart 2026 yn Theater Sneek
  • foar elkenien fan 8 oant 108 jier
  • Tagongsprizen: 
    • € 14,50 (regulier),
    • €13,- (Freonen fan Tryater),
    • € 9,50 (Jong o/m 12jr)
  • Nederlânske en Ingelske ûndertiteling beskikber fia smart glasses

Campagnebeeld voorstelling Anwar en de Wolf

Ienakterfestival
Yn maart 2026 is by Tryater it Ienakterfestival, dêr’t amateurselskippen út Fryslân spesjaal troch profesjonals skreaune teäterteksten spylje yn it monumintale skoalgebou dêr’t Tryater yn Ljouwert fêstige is.

Swimbad
Yn maaie-juny 2026 slút Tryater it folle jubileumseizoen ôf mei in unyk gefal lokaasjeteäter dêr’t it selskip de lêste jierren foar stiet. Fertroude akteurs, nije gesichten, lokale figuranten yn it swimbad, yn in ferhaal oer feroarjende tiden en lichems, it kommen en gean fan generaasjes mei it swimbad as spylfjild en metafoar.

Een foto van een oudere en een jongere vrouw met een oranje badpak aan staand voor een tegelwand.

Swimbad, mei ûnder mear aktrise Joke Tjalsma, wurdt spile yn en om it iepenloftswimbad fan Bakkefean.

Slingers & sichtberens

Tuskentroch hinget Tryater de slingers ek sa no en dan op oare manieren op, oft dat no op social media, yn eigen gebou of op oare plakken is. Dat Tryater bliid is om nei sa’n skoft noch hieltyd in glânsrol yn it Fryske lânskip spylje te kinnen, giet yn alle gefallen it oankommend jier net samar foarby.

Sterke achterban
Tryater kin wurkje mei de bêste regisseurs, skriuwers, akteurs en oare fakminsken út Fryslân en dêrbûten. De organisaasje hat in fêste kearn meiwurkers yn tsjinst en is by steat fier foarút te sjen en allegeduerigen te wurkjen oan bysûndere foarstellingen en in ferskaat programma. In grut tal trouwe besikers draacht hjir oan by mar ek is Tryater optein mei de enoarme groep Freonen fan Tryater, dy’t it selskip mei in beskieden jierliks bedrach stypje en dêr in magazine, koarting én no en dan in ynformative en smûke Freonejûn foar werom krije